Paslanmaz Boru
Kalite : 304 - 316 - 201 - 321 - 310
Çap : 6 - 273 mm
Et Kalınlığı : 0,5 - 6 mm
Paslanmaz Boru
Paslanmaz Boru Nedir?
Paslanmaz boru, günümüzde çoğu sektör tarafından tercih edilen malzemelerden biridir. En çok merak edilen konulardan birisi, paslanmaz boruların nerelerde kullanıldığı konusudur. Paslanmaz borular; evlerin su tesisatında, kalorifer tesisatında ve atık su tesisatında kullanılmaktadır. Parlak bir yapıya sahip olan borular, görünüm şeklinde de estetiktir. Paslanmaz borular, isminden de anlaşılacağı gibi paslanma yapmazlar.
Paslanmaz boruların asli özelliği isminde gizlidir. Parlak tasarıma sahip olan bu borular netlikle paslanmazlar. Paslanmaz yapıda üretilmeleri nedeniyle de günümüzde çoğu sektörde gönül rahatlığıyla tercih edilmektedir. Sıcağa ve korozyona karşı dayanıklı yapıda olmaları, paslanmaz boruları tercih edilebilir kılan asli özelliklerinden biridir.
Paslanmaz çelik dikişli boruların üretimi, ısıtılmış kütüğün haddelenmesiyle gerçekleştirilir. Dikişli boruların ham mamulü, rulo (coil) olarak bilinen yarı mamul saclardır. Boruların boyutuna göre kesilen bu rulolar, çoğu prosedürden geçtikten sonra kullanıma hazır hale gelmektedir. Paslanmaz çelik çekme boruları, çelik dikişli borulardan ayıran asli özellik basınç değerlerinin yüksek olduğu çalışma ortamlarında kullanılmasıdır. Paslanmaz çelik çekme borular basınca dayanıklı olarak üretilir ve tek parça olarak dökülür. Sıcakken kaplara dökülen çelik çekme borular, yuvarlak biçimde üretilmektedir. Boruların yuvarlak form biçimini alabilmesi için bazı malzemelerden faydalanılır. Borulara biçim verildikten sonra paslanmaz çelik borular soğumaya bırakılır. Boruların temizlenmesi ise asitleme prosedürüyle gerçekleştirilir. Bu aşamadan sonra ise borular kullanıma hazır hale gelmiş olur.
Paslanmaz Çeşitleri
-Üretim Türlerine Göre Paslanmaz borular
-Kaynak İşleminin Niteliğine Göre Paslanmaz Boru,
-Yüzeylerine Göre Paslanmaz Boru,
-Paslanmaz Çelik Çekme Boru,
-Paslanmaz Çelik Dikişli Boru,
-TİG Kaynağı ile Üretilen Paslanmaz Boru,
-Hf Kaynağı ile Üretilen Paslanmaz Boru,
-Lazer Kaynağı ile Üretilen Paslanmaz Boru,
-Mat Yüzeyli Paslanmaz Boru,
-Satine Yüzeyli Paslanmaz Boru,
-Polisajli Paslanmaz Boru biçiminde sıralanabilir.
Kullanım Alanları
Gün geçtikçe yaygın bir kullanımı olan paslanmaz borular, dayanıklı malzemeden üretilmeleri yönüyle çoğu avantajları da birlikte getirmektedir. Korozyona ve sıcağa dayanıklı olarak üretilen bu borular, paslanmayan yapılarıyla uzun ömürlü bir kullanımı olur. Bu özellikleri nedeniyle sıkça tercih edilen paslanmaz borular, basınca karşı da son derece dayanıklıdır. Bu özellikleri nedeniyle paslanmaz borular en fazla sanayi tesislerinde kullanılmaktadır. Petrol rafinerileri ve petrokimya endüstrileri de paslanmaz boruların en fazla tercih edildiği alanlardan arasında yer alır. Paslanmaz borular; kalorifer tesisatı, içme suyu şebekeleri, gıda endüstrisi, atık su tesisatı, yangın söndürme sistemleri gibi çoğu alanda tercih edilmektedir.
Üretim Türlerine Göre Paslanmaz Borular
Paslanmaz boruların kullanım alanları çok geniş olduğu için son derece farklı türlerde paslanmaz boru üretmek gereklidir. Paslanmaz boruların en büyük ayırt edici ögelerinden biri üretim türleridir. Paslanmaz borular üretim türlerine göre 2’ye ayrılmaktadırlar. Bu ayrım Paslanmaz Çelik Çekme Boru ve Paslanmaz Çelik Dikişli Boru diye yapılmaktadır.
Paslanmaz Çelik Çekme Borular
Paslanmaz çekme borular genelde yüksek basıncın olduğu yerlerde kullanılır. Bunun sebebi çekme boruların basınç dayanımının dikişli borulara oranla daha yüksek olduğundan kaynaklanmaktadır. Basınç dayanımının yüksek olmasının en büyük sebebi ise boruların tek parça olarak dökülmesinden kaynaklanmaktadır. Çekme borular ilk olarak sıcak halde çeşitli kalıplara dökülerek yuvarlak form kazandırılır. Yuvarlak form kazanan borular içlerinden ölçülerine göre geçirilen malafalar ile iç çap ölçüsüne getirilirler. İç çap ölçüsü tam anlamıyla tutturulabilmek için malafa birkaç defa geçirilerek ölçü milimetrik oranda tutturulur. Daha sonra ise dış çapı istenilen ölçüye getirmek amacıyla silindirlerin arasından geçirilerek dış çap ölçüsünü tam anlamıyla oluşması sağlanır. Bu prosedürlerden sonra boru soğumaya bırakılır. Boru soğuduktan sonra silindirin üzerinde bıraktığı lekelerin temizlenmesi için asitlenir ve temizlenir. Temizleme prosedürüne ve boru bundan sonra kullanıma hazır hale gelir.
Paslanmaz Dikişli Borular
Paslanmaz çekme borular oranla basınç dayanımları daha düşüktür. Bunun sebebiyse oluşumlarında kaynak kullanılmasındır. Dekoratif amaçlarla kullanılan boruların tamamı dikişli boru grubu borulardandır. Dikişli borular genelde düşük basınçlı hatlarda ve dekoratif amaçlar için kullanılmaktadır. Dikişli boruların tercih edilme nedeni çekme borulara oranla fiyatının daha makul olmasıdır. Paslanmaz sacların belirli ölçülerde bant biçiminde kesilmesiyle Paslanmaz dikişli boru yapımı başlar. Daha sonra kesilen bantlar tekerlek biçiminde kalıpların arasından geçerek form kazanmaya başlar. Birçok kalıptan geçtikten sonra bant durumunda makineye giren sac yuvarlak forma ulaşır. Yuvarlak forma ulaşan saclar bant üzerinde ilerlerken bir makine tarafından kaynak yapılarak boru halini alır. Daha sonrasında borular tavlamaya girerek tavlanır. Tavlanma yapılmasının nedeni ise Paslanmaz boruların daha basit işlenebilmesini sağlamak ve esnemeye karşı olan dayanımlarını attırmaktır. Tavlama prosedürü sona erdikten sonra Paslanmaz borular istenilen ölçülerde kesilir son olarak ise kaynak sebebiyle oluşan çapağı temizlemek amacıyla kaynak yerleri zımpara taşı kullanılarak zımparalanarak kullanıma hazır hale getirirler.
Kaynak Niteliğine Göre Paslanmaz Borular
Paslanmaz boru çeşitlerinin sınıflandırılmasında kullanılan diğer bir kıstas ise yapılan kaynağın türüdür. Bu kıstaslar çekme borularda kaynak olmadığından sadece dikişli borular için kullanılır. 3 ana kaynak çeşidi vardır. Bunlar sırayla TİG (Tungsten İnert Gaz) kaynağı, HF(high frequency) kaynağı ve lazer kaynağıdır. Kaynak kalitesi boruların üzerinde ki z değerini gösterilir. Z değeri 1’e ne kadar yakın olursa kaynak sağlamlığı o denli yüksek olur. Z Değerinin 1 olması kuramsal olarak çekme borularla aynı sağlamlığa sahip olmayı göstermiştir. Niteliklerine göre Paslanmaz boru çeşitleri
- TİG Kaynağı
- Hf Kaynağı
- Lazer Kaynağı biçiminde sıralanabilir.
TİG kaynağı (Tungsten İnert Gaz)
Ergimeyen tungsten elektrot kullanılarak yapılır. Paslanmaz borular hat üzerinde bir bantta ilerlerken yukarı ya da bir torc tungsten elektrot sayesinde parçayı eriterek parçaların birleşmesi sağlanır. Kaynak yapılırken havayla temas etmesi kaynağın bozulmasına neden olur bunu önlemek için argon gazı verilerek atmosfer sebebiyle kaynaklanacak hatalar ortadan kaldırılır. Kaynak prosedürü sona erdikten sonra boruların dış kısmında kaynak sebebiyle oluşan iz taşlanarak temizlenir ve Paslanmaz borular kullanma hazır hale getirilir. Tig kaynağı hf kaynağa oranla çok daha sağlamdır. Hf kaynağa göre daha sağlamdır ama hf kaynağa göre prosedür süresi son derece uzundur.
Hf kaynağı (high frequency)
Birleştirilmek istenen yüzeylere elektrot sayesinde yüksek frekans enerjisi uygulayarak yapılan kaynak metodudur. Tıg kaynağa benzer bir teknikle yapılır. Fakat daha yüksek bir enerji kullanılarak yapılan kaynak tekniği tig kaynağa oranla çok daha süratli ilerlemektedir. Hf kaynak yapılan Paslanmaz borularda kaynak prosedüründen sonra boru içinde salkım biçiminde çapaklar oluşur bu çapakları ortadan kaldırmak için boruların içine üzerinde elmasların bulunduğu bir mil sokularak çapaklar temizlenerek borular kullanıma hazır hale getirilirler. Hf borular tig kaynaklı borulara göre başınca dayanımı daha az olduğu için genelde dekoratif amaçlar için kullanılır. Hf borular tig kaynaklı borulara oranla üretim hızları son derece yüksektir.
Lazer kaynağı
Birleştirilmek istenen yüzeye noktasal şekilde lazer ışını uygulanarak istenilen noktayı birleşmesi sağlanır. Lazer kaynağı tig ve hf kaynağa göre çok daha inçe bir işçilik yapabilmektedir. Lazer kaynağıyla yapılan kaynak sonucunda Paslanmaz borular üzerinde kalan izler taşlama yapılarak temizlenir ve borular kullanıma hazır hale getirilir. Lazer kaynağın tig ve hf kaynağa göre çoğu üstünlüğü vardır. Lazer kaynak hf kaynağı kadar hızlıdır, bu denli hızlı olduğu halde en az tig kaynağı kadar sağlam bir kaynak yapılabilmekte ve çok daha titiz işler yapılabilmektedir.
Yüzeylerine Göre Paslanmaz Borular
Paslanmaz borularda yapılan bir diğer ayrımda yüzeylerine göredir. Paslanmaz borular genelde 3 farklı tipte yüzeye göre ayrılırlar. Bu ayrımda boruların yüzey parlaklıkları kıstas olarak kullanılır.
Bu yüzeyler mat, satineli ve polisajlı olarak isimlendirilir. Yüzeylerine göre Paslanmaz borular
Mat Yüzeyli Paslanmaz Boru
Satine Yüzeyli Paslanmaz Boru
Polisajli Paslanmaz Boru
1) Mat Yüzeyli Paslanmaz borular
Borular üretimden çıktıklarında yüzeyleri mat halde bulunmaktadır. Bu boruların kaynak yüzeylerinin taşlanıp kullanıma sunulmuş hali mat boru olarak adlandırılır.
2) Satine Yüzeyli Paslanmaz borular
Satine yüzeyli Paslanmaz borular üretimden çıktıktan sonra boru satine makinesinde satine prosedürüne tabii tutulurlar. Satine prosedürü borunun teker durumundaki zımpara taşlarının arasından geçmesiyle yapılan bir prosedürdir. Bu prosedüre 320 grid zımpara taşı kullanılır. İşlemde kullanılan zımpara taşının hassasiyetine grid adı verilmektedir. Grid ölçüsü ne kadar büyükse boru o kadar parlak olacaktır.
3) Polisajlı Paslanmaz borular
Boru üretimi sonrası satine prosedürüne tabii tutulur. Bu prosedürün sonrasında 600 grid zımpara taşıyla parlatılan borular daha sonrasında keçeler ve parlaklığı arttıran bir macunla yenidendan temizlenir. Temizleme prosedürü sona erdikten sonra ise boru yüzeyi 600 gride ulaşmış yani ayna yüzeyli polisajlı Paslanmaz boru halini almıştır.
Bu yazımızda Paslanmaz boruların boru halini alana kadar ne gibi aşamalardan geçtiğinden ve hangi kıstaslara göre ayrıldığından bahsettik. Elimizden geldiğince Paslanmaz borular hakkında her ayrıntıı anlatmaya ve neden Paslanmaz sorusunu aklınızdan biraz daha silmeye çalıştık. Paslanmaz boru ölçüleri hakkında tabloyu da aşağıda bulabilirsiniz.
Kaliteleri
Kaliteleri: 304 kalite paslanmaz boru, 316 kalite paslanmaz boru, 316 titanyum kalite paslanmaz boru, 201 kalite paslanmaz boru, 321 kalite paslanmaz boru, 310 kalite paslanmaz borudur. Bir başka dikkat edilmesi gereken konu ise paslanmaz boruların kaynak şeklidir. Endüstriyel olarak kullanılması geren paslanmaz boru çeşidi TIG kaynağı olması gerekmektedir, ama dekorasyon amaçlı veya herhangi bir basınç veya baskı gerektirmeyen yerlerde HF kaynağı kullanılması gerekmektedir.
304 (1.4301) Kalite Paslanmaz Çelik
Korozyona Dayanımı: | Günlük kullanımda ve standart üretimler için oldukça yeterli olan bu kalite, daha korrozif ortamlarda paslanacağı için tercih edilmez. Daha zorlu koşullarda, 304 kalite paslanmaz çelik yerine 316, 316L, 316Ti veya dubleks (1.4462) kalite paslanmaz çelik tercih edilmelidir. |
Mekanik Özellikleri: | Mekanik dayanım açısından çoğu zaman yeterli olan bu paslanmaz çelik kalitesi, yüksek akma ve kopma dayanımı istenen yerlerde tercih edilmez. Mekanik özellikler ön plana çıktığında malzeme yapısıda göz önünde bulundurularak, |
Dövülebilmeye Yatkınlığı: | Bu kalite malzeme, standart bir dövülebilme kabiliyetine sahiptir. Metal dövmeninaşırı yoğun olduğu yerlerde tercih edilmemelidir. |
Kaynak Yapılabilirliliği: | Aşırı kaynağın olmadığı yerler için düz 304 kalite paslanmaz çelik çok ideal bir malzemedir. Kaynağın daha yoğun olduğu yerlerde ise kabarma yapmaması için daha düşük karbonlu olan (L=low carbon) 304L kalite malzeme tercih edilmelidir. |
İşlenebilirliliği: | İşlenebilirlik açısından çokta kötü olmayan bu malzeme, işlemenin yoğun olduğu yerlerde tercih edilmez. 304 kalite paslanmaz çelik özellikle torna tezgahlarında ve işleme merkezlerinde talaş sardığı için daha az tercih edilir. Bu tarz işlemin yoğun olduğu yerlerde 304'ün otomat versiyonu olan 303 kalite paslanmaz çelik tercih edilmelidir. |
304 (1.4301) Kimyasal Bileşimi
Kimyasal Bileşimi | |||||||
Kalite | C | Mn | P | S | Si | Cr | Ni |
304 (1.4301) | %0.08 max | %2.0 max | %0.045 max | %0.03 max | %0.75 max | %18-20 | %8-10 |
Oda Sıcaklığındaki Mekanik Özellikleri | |
Kalite | 304 (1.4301) X5CrNi18-10 |
Kopma mukavemeti | 515 - 720 MPa |
Akma mukavemeti, (%0,2) | 210 MPa (min) |
Sertlik, Rockwell (HB) | 201 |
Oda Sıcaklığındaki Fiziksel Özellikleri | |
Özellikler | Değerler |
Öz kütlesi (Özgül ağırlığı) | 8000 kg/m³ |
Erime Sıcaklığı | 1450°C |
Elastisite modülü (Modulus of Elasticity) | 193 GPa |
Elektriksel direnç miktarı | 0.072x10^-6 Ωm |
Isı geçirgenliği | 17.2 W/m.K |
Kalite Özelliklerinin Özeti | |
304 paslanmaz EN standardına göre 1.4301 kalite paslanmaz olarak numaralandırılmaktadır. | |
304 kalite paslanmaz aynı zamanda EN standartına göre X5CrNi18-10 olarakta adlandırılmaktadır. | |
Bu paslanmaz kalitesi öztenitik paslanmazlar sınıfına girer. | |
Bu paslanmaz çelik kalitesindeki malzemelere iyi şekil verilebilir ve iyi kaynak yapılabilir. | |
Bu kalitedeki paslanmazlar mıknatıs çekmez ve yüksek bir korozyon direncine sahiptir. | |
316 (1.4401) KALİTE PASLANMAZ ÇELİK
Kimyasal Bileşimi | |||||||||
Kalite | C | Mn | P | S | Si | Cr | Ni | Mo | |
316 (1.4401) | 0.08max | 2 | 0.045 | 0.030 | 1 | 16.0-18.0arası | 10,0- 14arası | 2.0-3.0 arası | |
Oda Sıcaklığındaki Mekanik Özellikleri | |||
Kalite | 316 (1.4401) X5CrNiMo17-12-2 | 316L (1.4404) | 316Ti (1.4571) |
Kopma mukavemeti | 515 MPa | 485 MPa | 485 MPa |
Akma mukavemeti, (%0.2) | 205 MPa | 170 MPa | 170 MPa |
Sertlik, Rockwell (B) | 95 | 95 | - |
Kalite Özelliklerinin Özeti |
316 paslanmaz EN standardına göre 1.4401 kalite paslanmaz olarak numaralandırılmaktadır. |
316 kalite paslanmaz aynı zamanda EN standartına göre X5CrNiMo17-12-2 olarakta adlandırılmaktadır. |
316 ve 316L kalite paslanmaz dünyada 304 kalite paslanmazla beraber en yaygın kullanılan paslanmaz çelik kalitelerindendir. |
Bu paslanmaz kalitesi öztenitik paslanmazlar sınıfına girer. |
Bu paslanmaz çelik kalitesindeki malzemelere iyi şekil verilebilir ve iyi kaynak yapılabilir. |
Bu kalitedeki paslanmazlar mıknatıs çekmez ve yüksek bir korozyon direncine sahiptir. |
316 kalite paslanmaz çeliğin korozyon direnci, 304 kalite paslanmaza göre daha iyidir. |
Genel Özellikler | Açıklama |
Korozyona Dayanımı: | Bu malzemenin korozyona dayanımı oldukça iyidir. Daha sert koşullu ortamlarda 316Ti veya dubleks (1.4462) kalite malzeme tercih edilmelidir. |
Mekanik Özellikleri: | 316 kalite malzeme, 304 kalite malzemeye benzer mekanik özellikler göstermektedir. Daha yüksek dayanım için 431, dubleks (1.4462) veya 630 (1.4542 PH17.4) tercih edilebilir. |
Dövülebilmeye Yatkınlığı: | Bu kalite paslanmaz çelik, iyi bir dövülebilme yatkınlığına sahiptir. |
Kaynak Yapılabilirliliği: | Bu kalite paslanmazın kaynak yapılabilirliliği iyidir. Daha fazla kaynak olan ortamlarda 316L veya 316Ti kalite paslanmaz tercih edilmelidir. |
İşlenebilirliliği: | Korozyona dayanımın önemsiz olduğu ortamlarda, 303 veya 430F kalite paslanmaz çelik ürünler tercih edilebilir. |
321 (1.4541) Kalite Paslanmaz Çelik
Kimyasal Bileşimi | ||||||||||
Kalite | C | Mn | Si | P | S | Cr | Ni | N | Ti | Co |
321 (1.4541) | %0.08 max | %2.0 max | %1.0 max | %0.04 max | %~0.03 | %17-19 | %9-12 | %0.10 max | %0.70 max | %~0.20 |
Oda Sıcaklığındaki Mekanik Özellikleri | |
Kalite | 321 (1.4541) X6CrNiTi18-10 |
Kopma mukavemeti | 515 ile 700 MPA arası |
Akma mukavemeti, (%0,2) | Min 205 MPa |
Sertlik (HRC) | Max 22 HRC veya <22 HRC |
Oda Sıcaklığındaki Fiziksel Özellikleri | |
Özellikler | Değerler |
Öz kütlesi (Özgül ağırlığı) | 8030 kg/m³ |
Erime Sıcaklığı | 1455°C |
Elastisite modülü (Modulus of Elasticity) | 193 GPa |
Elektriksel direnç miktarı | 0.072x10^-6 Ωm |
Isı geçirgenliği | 16.3 W/m.K |
Kalite Özelliklerinin Özeti |
321 paslanmaz EN standardına göre 1.4541 kalite paslanmaz olarak numaralandırılmaktadır. |
321 kalite paslanmaz aynı zamanda EN standardına göre X6CrNiTi18-10 olarakta adlandırılmaktadır. |
Bu paslanmaz kalitesi öztenitik paslanmazlar sınıfına girer. |
Bu kalitedeki paslanmazlar mıknatıs çekmez ve yüksek bir korozyon direncine sahiptir. |
321 kalite paslanmaz malzeme yaklaşık 800 derecelere kadar olan sıcaklıklarda çalışabilmektedir. |
İç yapısı 304 kaliteye benzeyen bu paslanmaz çelik kalitesinin 304'ten ayrıldığı en önemli nokta içeriğindeki mevcut olan titanyumdur. Titanyum malzemeye hem paslanmazlık açısından hemde sıcaklık açısından direnç katar |
321 paslanmaz çelik aşırı yüksek sıcaklıklara uygun değildir ve çok yüksek sıcaklıklarda 310 veya 310s gibi paslanmaz çelik kalitelerini kullanmak daha doğru olacaktır. 310 ve 310s paslanmaz çelik kaliteleri avrupa menşeli olarak mevcuttur ve benzerlerinden çok daha dirençli malzemelerdir. |
321 Kalite Paslanmaz Çelik Alternatifleri | |
KALİTE | Bu kalite hangi durumlarda 321 kalite paslanmaz yerine tercih edilebilir? |
316Ti | 321 ve 316Ti paslanmaz çelik kaliteleri birbirine benzeyen paslanmaz çelik kaliteleridir. X6CrNiTi18-10 1.4541 kaliteye (yani 321) ve X6CrMoTi17-12-2 1.4571 (yani 316Ti) kimyasal açılımları bakımından da görülebileceği üzere benzerlikler göstermektedir. 316Ti malzeme paslanma direncinin daha yüksek olması istenilen yerler için daha uygundur. 316Ti ile 321 arasındaki en önemli içerik farkı, 316Ti (1.4571) kalite malzemenin içerdiği ~%2-2.5 oranındaki molibden elementidir. Mo ile gösterilen bu element malzemenin maliyetini artırmaktadır ancak paslanmazlık direncide aynı oranda artmaktadır. Daha maliyetli ama daha iyi paslanma direnci istenildiğpi zaman 316T kalite malzeme 321 kalite yerine tercih edilebilir ve her iki paslanmaz çelik kaliteside tamamı Avrupa menşeli olarak geniş bir çeşitte mevcuttur. |
310 / 310s | 1.4845 olarakta adlandırılan 310 paslanmaz malzeme yaklaşık 1100 derecelerde bile çalışabilmektedir. 321 kalite malzemenin maksimum çalışabildiği sıcaklık 800 derece olarak bilinmektedir ve 800 derecenin üzerindeki sıcaklıklar için 321 kalite malzemenin kullanılması önerilmez. Eğer ki 321 800 derecenin üzerinde kullanılırsa çok hızlı bir şekilde eriyecek ve malzemenin yapısı bozulacaktır. Dolaysıyla maliyet bakımından daha pahalı olsa bile 310 kalite çok yüksek sıcaklıklar için 321 paslanmaza oranla çok daha uygundur. 310 kalite paslanmaz malzeme altı milim ile yüz milim çapları arasında mevcuttur ve dünya üzerinde en uzun süre ısıya dayanabilen 310 paslanmaz malzemelerden birisidir. |
Korozyona Dayanımı: | 321 paslanmaz çelik yapısı bakımından 304 kalite paslanmaz malzemeye benzemektedir ancak içerisinde mevcut olan max %0,7 oranındaki titanyum sayesinde bu paslanmaz malzeme korozyona karşı iyi bir dayanıma sahiptir. Çok aşırı korozif ortamlar için tavsiye edilmeyen 321 yani 1.4541 paslanmaz çelik kalitesi günlük hayatta birçok ortam için uygundur. Daha sert ve sıcaklığın yüksek olduğu ortamlar için 310 veya 310s paslanmaz çelik kalitelerinin kullanılması önerilmektedir. Mevcut olan 321 paslanmaz malzemelerin tamamı Avrupa menşeli malzemelerdir ve benzerlerine oranla bu 321 paslanmaz çeliklerin daha verimli olduğu imalatçı dostlarımız tarafından da teyit edilmektedir. |
Mekanik Özellikleri: | Mekanik özellikler bakımından ortalama düzeyde bir dayanıma sahip olan bu paslanmaz çelik kalitesi, çok yüksek mekanik değerlere sahip değildir. Mekanik özellikleri bakımından dünyada en yaygın kullanılan diğer öztenetik paslanmaz çelik kalitelerine benzeyen 321 kalite paslanmaz çelik, 304 ve 316L kalite ile neredeyse eş değerde mekanik bir dirence sahiptir. |
Dövülebilmeye Yatkınlığı: | 321 paslanmaz malzeme dövülebilme için orta-düşük seviyede uygundur ancak 1.4541 kalite paslanmaz malzemeyi dövmek şart ise bunun 1075 ile 1125 derece arasında yapılması daha uygun olarak hesaplanmaktadır. Daha soğuk ve sıcak anlarda dövülme işlemi malzemenin bozulmasına neden olabilir. |
Kaynak Yapılabilirliği: | Kaynak için uygun sayılabilecek bir kalite olan 321 yani 1.4541, özellikle kaynak bakımından 316Ti (1.4571) paslanmaz malzemeye benzemektedir. Mevcut olan 321 paslanmaz malzemelerin kaynak yapılmak istenmesi halinde elektrot tercihi olarak şu kalite elektrotların kullanılmasını önermektedir. Elektrot kaliteleri: E 347, ER 347Si, ER 308L veya ER 308LSİ |
İşlenebilirliliği: | 1.4541 işlemenin aşırı yoğun olduğu ortamlar için 303 ve 430F gibi uygun değildir, ancak 321 paslanmaz malzemeler üretim ardından birçok işlemden geçmektedir. Bu işlemlerin tamamı malzemenin işlenebilme seviyesini arttırmaktadır. Ayrıca diğer benzerlerine oranla 21 paslanmaz malzemelerin içeriğinde bulunan titanyum elementi malzemenin içerisinde çok daha homojen bir şekilde dağılmıştır ve titanyumun homojen dağılımı, işlenebilmenin daha kolay olmasını sağlayan önemli bir etkendir. |
310 (1.4845) Paslanmaz Çelik Kalitesi
Genel Özellikler | Açıklama |
Korozyona Dayanımı: | Malzeme 1000 derecenin üzerindeki sıcaklarda dahi çok iyi bir korozyon direncine sahiptir. Malzemenin maksimum kullanım sıcaklığı 1100 derecedir. |
Mekanik Özellikleri: | Malzeme yüksek sıcaklıklarda dahi ortalama olan mekanik özelliğini koruyabilmektedir. |
Dövülebilmeye Yatkınlığı: | Bu malzeme belli bir oranda dövülebilir ancak dövülerek aşırı şekil değiştirecek parçalarda tercih etmek doğru olmayacaktır. |
Kaynak Yapılabilirliği: | Malzemenin kaynak yapılabilirliği iyidir. Özellikle firmamızdaki 310 kalite malzemeler düşük karbonlu olmaları sebebiyle standart 310 kalitelere oranla daha iyi bir kaynak yapılabilirliğine sahiplerdir. |
İşlenebilirliliği: | Malzeme iyi işlenebilmesi için özel olarak yumuşatılmaktadır ve firmamızdaki 310 kalite malzemeler, benzerlerine oranla daha rahat işlenebilmektedir. |
Bu paslanmaz çelik kalitesi kimya endüstrisinde, makina endüstrisinde oldukça sık kullanılmaktadır. Bunların yanı sıra cam ve cam imalatı sektöründe çeşitli aparatlarda ve takımlarda kullanılmaktadır.
310 paslanmaz çelik yüksek sıcaklığın olduğu ocaklarda, madenlerde, fırınlarda ve kazanlarda sıklıkla kullanılmaktadır. 310 paslanmaz çeliğin kullanıldığı bir diğer alan ise Alüminyum ve bronze kalıplarıdır.
Kısacası 310 (1.4845) paslanmaz çelik, yüksek sıcaklığın olduğu ve iyi bir korozyan direnci gereken hemen hemen her yerde kullanılabilir.
310 Paslanmazın Korozyon Direnci
310 paslanmaz çeliğin sürekli kullanımda farklı ortamlardaki sıcaklıklara dayanımını şu şekilde özetleyebiliriz.
-Oksitlenme Atmosferinde: ~1100°C
-Kükürtlü Oksitlenme: ~1000°C
-Sementasyon Azaltılması: ~1000°C
-Kükürt Azaltılması: ~750°C
Not: 310 kalite malzemenin kullanıldığı hiçbir koşulda 1100°C nin geçlmemesi gerekmektedir. 1100°C bu malzemenin son sınırıdır ve mümkünse son sınıra ulaşılmıcak sıcaklıklarda malzemenin çalışması önerilmektedir. Malzemenin sıcaklığa dayanımı, bulunduğu ortama, malzemenin yüzeyinde yapılan işleme göre değişkenliik gösterebilmektedir.
Kimyasal Bileşimi | ||||||||
Kalite | C | Mn | Si | P | S | Cr | Ni | Mo |
310 (1.4845) | %0.08 max | %2,0 max | %0,75 max | %0.045 max | %0.03 max | 25% | %20,5 | %0,75 max |
Oda Sıcaklığındaki Mekanik Özellikleri | |
Kalite | 310 (1.4845) X8CrNi25-21 |
Kopma mukavemeti | 500 - 900 MPa |
Akma mukavemeti, (%0,2) | 210 MPa (min) |
Sertlik, Rockwell (HB) | 192 max |
Oda Sıcaklığındaki Fiziksel Özellikleri | |
Özellikler | Değerler |
Öz kütlesi (Özgül ağırlığı) | 7900kg/m³ |
Erime Sıcaklığı | 1450°C |
Elastisite modülü (Modulus of Elasticity) | 200GPa |
Elektriksel direnç miktarı | 0.072x10^-6 Ωm |
Isı geçirgenliği (100°C'de) | 14.2 W/m.K |
Isı geçirgenliği (500°C'de) | 18.5 W/m.K |
Kalite Özelliklerinin özeti |
310 paslanmaz EN standardına göre 1.4845 kalite paslanmaz olarak numaralandırılmaktadır. |
310 kalite paslanmaz aynı zamanda EN standardına göre X8CrNi25-21 olarakta adlandırılmaktadır. |
Bu paslanmaz çelik kalitesi yüksek sıcaklıklarda kullanılan en yaygın paslanmaz çelik kalitesidir. |
Firmamızdaki 310 kalite malzeme ortalama %0.060 C karbon miktarına sahiptir ve 310, 310S ve 310H malzemelerin her üçününde içermesi gereken karbon miktarına sahiptir. |
Firmamızdaki Ugitech fabrikasının üretimi 1.4845 (310) kalite malzemeler, 1100°C sıcaklıklarda bile iyi bir paslanma direncine sahiptir. |
Bu kalitedeki paslanmazlar mıknatıs çekmez ve çok iyi bir korozyon direncine sahiptir. |
Ağırlık Cetveli
Kesme | 0,5 | 0,6 | 0,7 | 0,8 | 0,9 | 1,0 | 1,2 | 1,5 | 2,0 | 2,5 | 3,0 | 4,0 |
| ||||||||||||
mm | ||||||||||||
6,0 | 0,069 | 0,081 | 0,093 | 0,104 | 0,115 | 0,125 |
|
|
|
|
|
|
8,0 | 0,094 | 0,111 | 0,128 | 0,144 | 0,160 | 0,175 | 0,205 |
|
|
|
|
|
10,0 | 0,119 | 0,141 | 0,163 | 0,184 | 0,205 | 0,225 | 0,264 | 0,319 |
|
|
|
|
12,0 | 0,144 | 0,171 | 0,198 | 0,225 | 0,250 | 0,275 | 0,325 | 0,394 | 0,500 |
|
|
|
12,7 | 0,153 | 0,182 | 0,211 | 0,239 | 0,266 | 0,294 | 0,346 | 0,422 | 0,537 |
|
|
|
14,0 | 0,169 | 0,201 | 0,233 | 0,265 | 0,296 | 0,326 | 0,385 | 0,470 | 0,601 |
|
|
|
15,0 |
|
|
|
|
| 0,351 | 0,415 | 0,507 | 0,651 |
|
|
|
16(15,9) | 0,194 | 0,232 | 0,269 | 0,305 | 0,341 | 0,376 | 0,445 | 0,545 | 0,701 |
|
|
|
17,2 |
|
|
|
|
| 0,406 | 0,481 | 0,590 | 0,761 | 0,921 |
|
|
18,0 | 0,219 | 0,262 | 0,304 | 0,345 | 0,386 | 0,426 | 0,505 | 0,620 | 0,801 |
|
|
|
19(19,1) | 0,232 | 0,277 | 0,321 | 0,365 | 0,409 | 0,452 | 0,536 | 0,659 | 0,851 |
|
|
|
20,0 |
| 0,292 | 0,339 | 0,385 | 0,431 | 0,476 | 0,565 | 0,695 | 0,901 | 1,095 |
|
|
21,3 |
|
|
|
|
| 0,508 | 0,604 | 0,744 | 0,967 | 1,177 | 1,375 |
|
22(22,2) |
| 0,322 | 0,374 | 0,426 | 0,477 | 0,526 | 0,625 | 0,770 | 1,002 | 1,222 |
|
|
23(23,5) |
| 0,337 | 0,392 | 0,446 | 0,499 | 0,551 | 0,655 | 0,808 | 1,051 | 1,284 |
|
|
25,0 |
|
|
|
|
| 0,601 | 0,715 | 0,883 | 1,152 | 1,409 | 1,653 |
|
25,4 | 0,312 | 0,373 | 0,434 | 0,494 | 0,553 | 0,612 | 0,728 | 0,898 | 1,173 | 1,435 | 1,685 |
|
26,9 |
|
|
|
|
| 0,649 | 0,772 | 0,954 | 1,247 | 1,527 | 1,795 |
|
28,0 |
|
|
|
|
| 0,676 | 0,805 | 0,995 | 1,302 | 1,596 | 1,878 |
|
28,6 |
|
|
| 0,558 | 0,626 | 0,692 | 0,824 | 1,019 | 1,334 | 1,636 | 1,925 |
|
30,0 |
|
|
| 0,586 | 0,657 | 0,726 | 0,856 | 1,070 | 1,402 | 1,722 | 2,028 |
|
35(31,8) |
|
|
| 0,626 | 0,703 | 0,776 | 0,925 | 1,146 | 1,502 | 1,847 | 2,178 |
|
33,0 |
|
|
|
|
|
|
| 1,184 |
|
|
|
|
33,7 |
|
|
|
|
| 0,819 | 0,977 | 1,209 | 1,588 | 1,953 | 2,306 | 2,975 |
35,0 |
|
|
| 0,687 | 0,771 | 0,851 | 1,016 | 1,258 | 1,653 | 2,035 | 2,404 |
|
38(38,1) |
|
|
| 0,747 | 0,838 | 0,929 | 1,106 | 1,371 | 1,803 | 2,222 | 2,629 |
|
40,0 |
|
|
|
|
| 0,977 | 1,166 | 1,446 | 1,903 | 2,348 | 2,779 | 3,606 |
41,3 |
|
|
| 0,813 | 0,911 | 1,010 | 1,206 | 1,496 | 1,971 | 2,432 | 2,881 |
|
42,0 |
|
|
|
|
|
| 1,226 |
|
|
|
|
|
Kesme | 0,8 | 0,9 | 1,0 | 1,2 | 1,5 | 2,0 | 2,5 | 3,0 | 4,0 | 5,0 | 6,0 |
| |||||||||||
mm | |||||||||||
42,4 |
|
| 1,037 | 1,238 | 1,536 | 2,023 | 2,498 | 2,960 | 3,847 |
|
|
45,0 |
|
| 1,102 | 1,316 | 1,634 | 2,153 | 2,661 | 3,155 |
|
|
|
48,3 |
|
| 1,184 | 1,415 | 1,758 | 2,319 | 2,867 | 3,403 | 4,438 |
|
|
50,0 |
|
| 1,227 | 1,466 | 1,822 | 2,404 | 2,974 | 3,531 | 4,607 |
|
|
50,8 | 1,003 | 1,126 | 1,240 | 1,490 | 1,852 | 2,444 | 3,027 | 3,591 |
|
|
|
51,0 |
|
| 1,252 | 1,496 | 1,859 | 2,454 | 3,036 | 3,606 |
|
|
|
52,0 |
|
| 1,277 | 1,526 | 1,897 | 2,504 | 3,099 | 3,681 |
|
|
|
54,0 |
|
| 1,327 | 1,587 | 1,972 | 2,604 | 3,224 | 3,831 |
|
|
|
57,0 |
|
|
| 1,679 | 2,085 | 2,754 | 3,412 | 4,057 | 5,309 |
|
|
60,3 |
|
| 1,485 | 1,776 | 2,209 | 2,920 | 3,618 | 4,304 | 5,640 |
|
|
63,5 |
|
| 1,565 | 1,874 | 2,329 | 3,080 | 3,819 | 4,545 | 5,960 |
|
|
70,0 |
|
| 1,728 | 2,067 | 2,573 | 3,405 | 4,226 | 5,033 | 6,611 |
|
|
76,0 |
|
|
|
| 2,799 | 3,706 |
|
|
|
|
|
76,1 |
|
| 1,881 | 2,251 | 2,802 | 3,711 | 4,607 | 5,491 | 7,222 |
|
|
84,0 |
|
|
|
|
| 4,110 |
|
|
|
|
|
88,9 |
|
|
|
| 3,283 | 4,352 | 5,409 | 6,453 | 8,504 |
|
|
101,6 |
|
|
|
| 3,760 | 4,988 | 6,204 | 7,407 | 9,776 | 12,094 | 14,363 |
104,0 |
|
|
|
| 3,850 | 5,108 | 6,354 | 7,587 | 10,016 | 12,395 | 14,724 |
114,3 |
|
|
|
| 4,237 | 5,624 | 6,999 | 8,361 | 11,048 | 13,684 | 16,271 |
127,0 |
|
|
|
| 4,719 | 6,268 | 7,803 | 9,326 | 12,334 | 15,292 | 18,200 |
129,0 |
|
|
|
| 4,789 | 6,360 | 7,919 | 9,465 | 12,520 | 15,525 | 18,480 |
139,7 |
|
|
|
| 5,191 | 6,896 | 8,589 | 10,269 | 13,592 | 16,864 | 20,087 |
141,0 |
|
|
|
|
| 6,996 | 8,680 | 10,378 | 13,738 | 17,047 | 20,306 |
154,0 |
|
|
|
| 5,728 | 7,612 | 9,484 | 11,343 | 15,024 | 18,655 | 22,236 |
159,0 |
|
|
|
|
| 7,871 | 9,809 | 11,732 | 15,543 | 19,304 | 23,014 |
163,3(168) |
|
|
|
| 6,265 | 8,328 | 10,379 | 12,417 | 16,456 | 20,445 | 24,384 |
203,2 |
|
|
|
|
| 10,088 | 12,578 | 15,057 | 19,975 | 24,844 | 29,662 |
219,1 |
|
|
|
|
| 10,880 | 13,569 | 16,245 | 21,560 | 26,824 | 32,103 |
273,0 |
|
|
|
|
|
| 16,953 | 20,306 | 29,975 | 33,504 | 40,162 |